-
1 ὀρθόω
ὀρθόω, 1) grade in die Höhe richten, aufrichten; den Gefallenen, τὸν δ' αἶψ' ὤρϑωσεν Ἀπόλλων, Il. 7, 272; emporrichten, ὀρϑωϑεὶς δ' ἄρ' ἐπ' ἀγκῶνος, 10, 80; ἕζετο δ' ὀρϑωϑείς, 2, 42. 23, 235; übertr. ὕμνον, Pind. Ol. 3, 3; πολλάκι δ' ἐν κακοῖσιν τὸν ἀμήχανον ὀρϑοῖ, Aesch. Spt. 211; οἶκον, Eum. 721; med. ὀρϑοῦσϑαι, sich aufrichten, erheben, 678; ὠρϑοῦϑ' ὁ τλήμων ὀρϑὸς ἐξ ὀρϑῶν δίφρων, Soph. El. 732; ὀρϑοῦτε κάρα, Eur. Hipp. 198; πρόςωπον, Alc. 389; – übtr. aufrecht erhalten, zu Macht, Ansehen, Ehren bringen, Σικελίαν, Pind. N. 1, 15; ὀρϑώσαντες οἶκον, I. 5, 61, vgl. P. 4, 60; αὐτοῦ ὀρϑώσαις ἀρετάν, verherrlichend, I. 3, 56; τῷ γὰρ σέβοντι συμφορὰς ὀρϑώσομεν, wir werden sein Geschick erhöhen, Aesch. Eum. 857; νομίζει ϑ' ἧμιν ὀρϑῶσαι βίον, Soph. O. R. 39; Ggstz von ὄλλυμι, O. C. 395; von πίπτειν, 396; πόλιν, Ant. 167; vgl. μὴ Τροίαν ποτὲ πεσοῦσαν ὀρϑώσειεν, Eur. Troad. 1161; ὀρϑώσεις σεαυτόν, Her. 5, 222; ὀρϑοῖ πᾶν τὸ σῶμα, Plat. Tim. 90 b; τὴν πατρίδα, Lach. 181 b; ὀρϑοῦσϑαι, gradestehen, Xen. Cyr. 1, 3, 10; σῶμα ὀρϑούμενον, im Ggstz von κυρτούμενον, Mem. 3, 10, 15; – einrichten, einsetzen, ἀγῶνας, Aesch. Ch. 577; Ζηνὸς ὀρϑῶσαι βρέτας, Eur. Phoen. 1256; ἔρυμα, errichten, Thuc. 6, 66. – 2) in gerade Richtung bringen, grade machen; οἱ τὰ διεστραμμένα ξύλα ὀρϑοῦντες, Arist. eth. 2, 8; richtig machen, νῦν δ' ὤρϑωσας στόματος γνώμην, du sprachst einen wahren Spruch, Aesch. Ag. 1454; οὐδὲν ὤρϑωσας φρενί, Suppl. 893; pass., Eum. 742, ἐν ἀγγέλῳ γὰρ κρυπτὸς ὀρϑοῠται λόγος, ist richtig angebracht, Ch. 762; ἢν τόδ' ὀρϑωϑῇ βέλος, Soph. Phil. 1283, wenn es grade geht, nicht fehlt; ὀρϑοῦσϑαι γνώμαν, Eur. Hipp. 247; οὕτω ὀρϑοῖτ' ἂν ὁ λόγος, so möchte die Rede richtig sein, Her. 7, 103; ὁ στρατηγὸς πλεῖστ' ἂν ὀρϑοῖτο, Thuc. 3, 30, vgl. 3, 42. 6, 9; in späterer Prosa, wie κατορϑόω, πάλιν ὠρϑώϑη τὰ πράγματα, Pol. 29, 11, 12; ἁμαρτίαν, Arr. Cyn. 26, 4; – τὸ ὀρϑούμενον, der glückliche Erfolg, Thuc. 4, 18; vgl. ἢν ἡ διάβασις μὴ ὀρϑωϑῇ, Her. 1, 208.
-
2 ὀρθόω
ὀρθόω, (1) gerade in die Höhe richten, aufrichten; den Gefallenen, τὸν δ' αἶψ' ὤρϑωσεν Ἀπόλλων; emporrichten; ὀρϑοῦσϑαι, sich aufrichten, erheben; übtr. aufrecht erhalten, zu Macht, Ansehen, Ehren bringen; αὐτοῦ ὀρϑώσαις ἀρετάν, verherrlichend; τῷ γὰρ σέβοντι συμφορὰς ὀρϑώσομεν, wir werden sein Geschick erhöhen; ὀρϑοῦσϑαι, geradestehen; einrichten, einsetzen. (2) in gerade Richtung bringen, gerade machen; richtig machen; νῦν δ' ὤρϑωσας στόματος γνώμην, du sprachst einen wahren Spruch; ἐν ἀγγέλῳ γὰρ κρυπτὸς ὀρϑοῠται λόγος, ist richtig angebracht; ἢν τόδ' ὀρϑωϑῇ βέλος, wenn es gerade geht, nicht fehlt; οὕτω ὀρϑοῖτ' ἂν ὁ λόγος, so möchte die Rede richtig sein; τὸ ὀρϑούμενον, der glückliche Erfolg -
3 ορθοω
1) поднимать(τινα Hom.; κάρα, πρόσωπον Eur.)
ἕζετο δ΄ ὀρθωθείς Hom. — (Агамемнон) поднялся (с постели) и сел;ὀρθωθεὴς ἐπ΄ ἀγκῶνος Hom. — приподнявшись на локте, опершись на локоть2) делать прямым, выпрямлять(τὰ διεστραμμένα Arst.)
ὀρθούμενος Xen. — выпрямившись, держась прямо (ср. 5);ὀρθοῦσθαι Soph. — держаться прямо, т.е. существовать;ὀρθοῦται κανών Soph. — линейка пряма3) воздвигать, сооружать(ἔρυμα λίθοις Thuc.; Ζηνὸς βρέτας Eur.)
ὀ. ὕμνον Pind. — сложить гимн4) направлять в цель, давать нужное направлениеἢν τόδ΄ ὀρθωθῇ βέλος Soph. — если эта стрела попадет в цель;
ὀ. πόλιν Soph. — мудро править государством;ὧδε ποιήσας, ὀρθώσεις μὲν σεωυτόν Her. — сделав это, ты и себя осчастливишь;ὀ. ἀγῶνας Aesch. — обеспечить успех в борьбе;ὀ. συμφοράς τινι Aesch. — даровать счастье (успех) кому-л.5) pass. удаваться, преуспевать(ἢν ἥ διάβασις μέ ὀρθωθῇ Her.)
πόλις ὀρθουμένη Thuc. — процветающий город;τὸ ὀρθούμενον Thuc. — удача, успех6) приводить в порядок, восстанавливать, исправлять, улучшать(πάλιν τὰ πόλεως Soph.; οἶκον πατρῷον Eur.)
νῦν δ΄ ὤρθωσας στόματος γνώμην Aesch. — теперь-то ты высказал правильную мысль;ὀρθοῦσθαι γνώμην Eur. — опомниться, прийти в себя;οἱ ὀρθούμενοι Soph. — соблюдающие порядок, дисциплинированные (ср. 2)7) pass. быть правильным, справедливымοὕτω μὲν ὀρθοῖτ΄ ἂν ὅ λόγος ὅ παρὰ σεῦ εἰρημένος Her. — в таком случае было бы верно то, что ты сказал
8) возвеличивать, прославлять(Σικελίαν Pind.; ἄριστον ἀνδρῶν Plat.)